پژوهشکده مردم شناسی  پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری قدیمی ترین مرکز مطالعات علوم اجتماعی ایران و یکی از نخستین مراکز پژوهشی در زمینه مردم شناسی در خاورمیانه است. این  پژوهشکده از گذشته تاکنون مطالعات مردم شناسی در  حوزه علوم انسانی مرتبط با میراث فرهنگی  ایران را نمایندگی می کند. این پژوهشکده دارای سه گروه مطالعاتی است.

معرفی گروه مطالعات مردم‌شناسی اسطوره و آیین

این گروه که در آغاز گروه مردم‌شناسی آرمانی- آیینی نام داشت، در سال 1384 به گروه مطالعات مردم‌شناسی اسطوره و آیین تغییر نام داد. مطالعات گروه مذکور، بر عناصری چون میراث روائی، اسطوره‌ها، حماسه‌ها، افسانه‌ها، آیین‌ها، باورها و اساطیر مردمی، ادیان و مذاهب، ادبیات شفاهی، و تاریخ فرهنگ در طی سال‌های گذشته متمرکز بوده است. بخش مهمی از تحقیقات این گروه در طی سال‌های گذشته منتشر شده است و از جمله برنامه‌های تحقیقی انجام شده این گروه، می‌توان به تحقیقات تالیفی چون دانشنامه آیین‌های ایرانی، دانشنامه تصویری آیین‌های ایرانی، شعر اقوام ایرانی (شامل گردآوری و انتشار اشعار برگزیده اقوام ایرانی و ترجمه آنها به فارسی و  انگلیسی)، بررسی انسان شناختی افسانه‌های ایرانی، تدوین و انتشار نمونه‌هایی از قصه‌های مردم ایران، و طرح پژوهشی دانشنامه اقوام ایرانی (دایره المعارف سیستان و بلوچستان و غیره) اشاره نمود. مشارکت در تهیه اطلس مردم‌نگاری کشور و اطلس‌های موضوعی مردم‌شناختی از جمله فعالیت‌های راهبردی این گروه در چارچوب برنامه‌های کلان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری است. از جمله فعالیت‌های راهبردی دیگر این گروه می‌توان به پژوهش به منظور شناسایی و معرفی جلوه‌های خاص میراث فرهنگی معنوی، آیین‌ها و فرهنگ‌های نواحی مختلف ایران و اقدام در جهت ثبت آنها در فهرست‌های ملی و جهانی و نیز مطالعات مرتبط با هویت فرهنگی و تنوع فرهنگی  اشاره داشت. پژوهشکده مردم شناسی با توجه به نیازهای کاربردی در زمینه پژوهش مردم شناختی میراث فرهنگی، درخواست تغییر نام این گروه را به گروه مردم شناسی دین و آیین و مطالعات قومی ارائه کرده است.

گروه اسطوره و آیین در حال حاضر هشت تن عضو دارد، که اعضای آن شامل افراد زیر می‌گردند:

مدیر گروه: ژیلا مشیری

اعضای هیات علمی: علیرضا حسن زاده، گلفام شریفی

کارشناسان گروه: زلیخا قرنجیک، افشین نادری، علیرضا برفروشان، گیتی دشتکی، مریم عباسی، نازی نوری نژاد، فرهاد بخشائی